Doğal Dil İşleme (DDİ), Yapay Zeka ve Dilbilim’in bir alt dalıdır. Ancak bilişim alanındaki önemli gelişmeler, DDİ’ deki araştırma alanlarını popüler hale getirdiğinden günümüzde tek başına değerlendirilen bir disiplin olmuştur.

Dil yeteneği, insana özgü bir özellik olduğu için dilbilim Bilişsel Bilimler içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.DDİ, doğal dillerin bilgisayar tarafından üretilmesi ve anlaşılması problemleriyle ilgilenir. Eğer dilin bilgisayar ortamında modeli oluşturulabilirse iletişim için oldukça yararlı bir araç elde edilmiş olur.

DDİ’ nin ana görevi doğal bir dili çözümlemek, anlamak, yorumlamak ve üretmek olan bilgisayar sistemlerini tasarlanmak ve gerçekleştirmektir. DDİ’ nin araştırma alanları doğal dillerin yapısının daha iyi anlaşılması, bilgisayarlar ile insanlar arasındaki arabirim olarak doğal dili kullanmak ve bilgisayar ile dil çevirisi yapmaktır. Bu alanda yapılmış tüm çalışmalar bilim ve iş alanında geçerli bir dil olan İngilizce için geliştirilmiştir. İngilizce için kullanılan kurallar ve algoritmaların birebir Türkçe'ye çevrilmesi dillerin biçimbilimsel farklılığından dolayı pek mümkün değildir. Bu yüzden Türkçe için yapılacak olan çalışmalar Türk dilbilimcileri veya Türkçe’yi çok iyi bilen yerli veya yabancı bilgisayar mühendisleri tarafından yapılabilir.

DDİ’ nin uygulama alanları olarak kelime işlemcileri, veri tabanına SQL yerine doğal dil kullanarak sorgu yöneltmek ve bunu çözümleyerek SQL sorgusuna dönüştürüp sonucu kullanıcıya vermek, dilden dile yarı otomatik metin çevirisi yapmak, tek veya çok dilli sözcüklere erişmek, doğal dilde cümle ve metin üretmek, metin özetlemek, konuşma tanıma ve konuşma üretmeyi de verebiliriz.

Doğal Dil Araştırma grubumuz Makine Öğrenmesi,  Derin Öğrenme, Büyük Dil Modelleri vb. yaklaşımlar ile  doğal dil problemlerine çözümler üretmeye çalışmaktadır. Mevcut algoritmaların mevcut problemlere uygulanmasının yanısıra yeni algoritmalar ve yaklaşımlar geliştirmek suretiyle akademiye ve sanaiye dönük projeler tasarlayıp, geliştirmektedir.

Doğal Dil İşleme Araştırma grubumuz kurulum aşamasında olup doğal dil işleme ve veri bilimiyle ilgili çalışmalar yapmak isteyen araştırmacıları ve öğrencileri beklemektedir. Yapılan ve yapılması planlanan çalışmalar yakında buradan paylaşılacaktır.

*Aşağıda araştırma grubu tarafından gerçekleşen ve tamamlanan çalışmalar ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Halihazırda devam etmekte olan yüksek lisans- doktora tezlerinin yanısıra bilimsel makale, bildiri ve proje çalışmaları aktif olarak yürütülmektedir. Tamamlandıkça araştırma grubu sayfasından duyurulacaktır.

Bilgi için:  metinbilgin@uludag.edu.tr

Grup Kordinatörü

Doç. Dr. Metin Bilgin 

Ekip Üyelerimiz

  Dr.Öğr.Üyesi Ali Duran (Dil Bilim Uzmanı)

  Süleyman Var (Yapay Zeka Yüksek Lisans Öğrencisi)

  Zafer Onan (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi)

  Ferhat Kızıl (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi) 

  Halil Geleş (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi)

  Tufan Yiğit Çiftçioğlu (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi)  

  Hakan Sönmez (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi) 

  Anar Gurbanov (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi) 

  Mustafa Sungur Polater (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi) 

  Berre Yeşilyurt (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi) 

  Gamze Öztürk (Yapay Zeka Yüksek Lisans Öğrencisi) 

  Araş.Gör. Büşra Çantacıoğlu (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi)

  Mert Kentsü (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi)  

  Fatih Karameşe (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Öğrencisi)  

  Yunus Emre Yavuz (Yapay Zeka Yüksek Lisans Öğrencisi)  

  Münir Ozan Topçu (Zeka Yüksek Lisans Öğrencisi)  

  Öğr.Gör. Bahadır Özen (Bilgi. Müh. Doktora Öğrencisi)

  Öğr.Gör. Murat Eser (Bilg.Müh. Doktora Öğrencisi)

  Öğr.Gör. Engin Demir (Bilg.Müh. Doktora Öğrencisi)

  Y.Müh. Mehmet Bozdemir (Bilg.Müh. Doktora Öğrencisi)

Üretilen Tezler

1. Derin öğrenme ile beklenti tabanlı duygu analizi-Yüksek Lisans Tezi-Melek Turan-2023
2. Kümeleme Algoritmalarının CPU ve GPU Performanslarının Analizi-Yüksek Lisans Tezi-Melek Güler-2022
3. Makine çevirisi ile Türkçe sözel ifadelerin Pytohn sözdiziminin oluşturulması-Yüksek Lisans Tezi-Mehmet Bozdemir-2022
4. Derin öğrenme algoritmalarında eğitim örneklerini derecelendirmenin etkisinin araştırılması-Yüksek Lisans Tezi-Kaan Karaköse-2022
5. Görsel soru cevaplama probleminde bağlamsal vektörlerin performans analizi-Yüksek Lisans Tezi-Özlem Hakdağlı-2022
6. Heterojen filo üzerinde araç rotalama probleminin melez yaklaşımla uyum temalı çözümü-Yüksek Lisans Tezi-Nisanur Bulut-2020
7. Derin öğrenme tabanlı şeffaf nesne tanıma-Yüksek Lisans Tezi-Korhan Mutludoğan-2020

Üretilen Yayınlar

• Gated transformer network based EEG emotion recognition, M Bilgin, A Mert, Signal, Image and Video Processing, 2024.
• Research on modeling the thixotropic properties of cementitious systems using regression methods in machine learning, M Bilgin, Ö Biricik, M Eser, A Mardani, HG Şahin, Construction and Building Materials 411, 1-14, 2024.
• Aspect-Based Sentiment Analysis in Turkish Texts with Pre-Trained Models, M Bilgin, M Turan, THE SEVENTH INTERNATIONAL CONFERENCE ON COMPUTATIONAL MATHEMATICS AND ENGINEERING SCIENCES, 37-42, 2023.
• Sentiment Analysis from Turkish News Texts with BERT-Based Language Models and Machine Learning Algorithms, M Bilgin, E Demir, 8th International Conference on Computer Science and Engineering, 147-150, 2023.
• Text Classification With Zero Shot Learning in Turkish Text, M Bilgin, M Bozdemir, 5th International Conference on Natural and Applied Science and Engineering, 84, 2023.
• A Novel Syntactic-Based Approach to Calculate Similarities Among Languages, M Bilgin, Süleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Sciences, 27(1), 125-136.
• Research on Behavior of Two New Random Entity Mobility Models in 3-D Space, M Bilgin, M Eser, Arabian Journal for Science and Engineering 47 (2), 1159-1171, 2022.
• Compatibility Themed Solution of the Vehicle Routing Problem on the Heterogeneous Fleet, M Bilgin, N Bulut, International Arab Journal of Information Technology 19 (5), 774-784, 2022. 
• Detecting transparency of glasses with capsule networks based on deep learning, M Bilgin, K Mutludoğan, 6th International Conference on Computer Science and Engineering (UBMK), 2021.
• A New Approach to Automatically Find and Fix Erroneous Labels in Dependency Parsing Treebanks, M Bilgin, International Arab Journal of Information Technology 18 (3), 356-364, 2021. 
• Güzergah Belirleme Yöntemi, M Bilgin, TR Patent 2019/14,532, 2021. 
• A new statistics-based approach to improve Word2Vec's sentiment classification success, M Bilgin, Selcuk University Journal of Engineering Sciences 20 (3), 63-72, 2021.
• A New Approach Based on Simulation of Annealing to Solution of Heterogeneous Fleet Vehicle Routing Problem, M Bilgin, N Bulut, International Conference on Artificial Intelligence and Applied Mathematics in Engineering, 2021.
• A new strategy for curriculum learning using model distillation, K Karaköse, M Bilgin, Global Journal of Computer Sciences: Theory and Research 10 (2), 57-65, 2020.
• Classsification of Turkish Tweets by Document Vectors and Investigation of the effects of parameter changes on classification success, M Bilgin, Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences 38 (3), 1581-1592, 2020.
• Mobil Kitle Algılamada Mesaj Gecikme Zamanı Üzerine Bir Araştırma, M Bilgin, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 22 (65), 393-400, 2020.
• Novel random models of entity mobility models and performance analysis of random entity mobility models, M Bilgin, TURKISH JOURNAL OF ELECTRICAL ENGINEERING & COMPUTER SCIENCES 28 (2), 708-726, 2020.
• Danışmanlı ve yarı danışmanlı öğrenme kullanarak doküman vektörleri tabanlı tweetlerin duygu analizi, M Bilgin, İF Şentürk, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 21 (2), 822-839, 2020.
• American sign language character recognition with capsule networks, M Bilgin, K Mutludoğan, 3rd International Symposium on Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies (ISMSIT), 2019.
• Sentiment analysis of tweets based on document vectors using supervised learning and semi-supervised learning, M Bilgin, İF Şenturk, Journal of Balıkesir University Institute of Science and Technology, 21(2), 822-839, 2019.
• Sentiment Analysis with Term Weighting and Word Vectors, M Bilgin, H Köktaş, International Arab Journal of Information Technology 16 (5), 953-959, 2019.
• A Study on Named Entity Recognition with OpenNLP at English Texts, M Bilgin, Journal of Applied Intelligent System 4 (1), 1-8, 2019.
• Kelime Vektörü Yöntemlerinin Model Oluşturma Sürelerinin Karşılaştırılması, M BİLGİN, Bilişim Teknolojileri Dergisi 12 (2), 141-146, 2019.
• Türkçe Metinlerin Sınıflandırma Başarısını Artırmak için Yeni Bir Yöntem Önerisi, M BİLGİN, Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering 24 (1), 125-136, 2019.
• C# ile Nesne Tabanlı Programlama, M Bilgin, M Eser, Kodlab, 2018.
• Makine Öğrenmesi Teorisi ve Algoritmaları, M Bilgin, Papatya Bilim, 2018.
• Identification of Vehicle Design and Transition of Traffic Signs with Image Processing Method, M BILGIN, Z ZEYBEK, International Journal of Electronics, Mechanical and Mechatronics Engineering (IJEMME), 8(2), 1555-1569, 2018.
• Sentiment analysis on Twitter data with semi-supervised Doc2Vec, M Bilgin, İF Şentürk, 2017 international conference on computer science and engineering (UBMK), 661-666, 2017.
• Gerçek Veri Setlerinde Klasik Makine Öğrenmesi Yöntemlerinin Performans Analizi, M Bilgin, Akademik Bilişim Konferansı, 2017.
• Word2Vec Based Sentiment Analysis for Turkish Texts, M Bilgin, H Köktaş, International Conference on Engineering Technologies, Konya, Turkey, 106-109, 2017.
• Dependency parsing with stacked conditional random fields for Turkish, M Bilgin, M Amasyalı, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 32 (2), 2017.
• Semantic role labeling with relative clauses, M BİLGİN, MF AMASYALI, International Journal of Electronics Mechanical and Mechatronics Engineering, 6(2), 1165-1175, 2016.
• Comparison of Machine Learning Methods for the Sequence Labelling Applications, MF AMASYALI, M BİLGİN, 23nd Signal Processing and Communications Applications Conference, 503-506, 2015.
• Bileşik Cümlelerde Yan Cümleciklerin Otomatik Etiketlenmesi, M BİLGİN, MF AMASYALI, Akademik Bilişim, 2015.

Projelerimiz

• A Multilingual Repository of Phraseme Constructions in Central and Eastern European Languages (PhraConRep), M.Bilgin (Çalışma Grubu Üyesi)  AB COST Projesi, 2023 - 2027
• Randomised Optimisation Algorithms Research Network (ROAR-NET), M.Bilgin (Çalışma Grubu Üyesi)  AB COST Projesi, 2023 - 2027
• Universality, diversity and idiosyncrasy in language technology (UniDive), M. Bilgin (Çalışma Grubu Üyesi)  AB COST Projesi, 2022 - 2026
• Araç Şarj İstasyonu Akıllı Park Yönetim Sistemi, M.Bilgin (Danışman), Teknokent Projesi, 2024-2025
• Veriket:Verilerin Sınıflandırılması ve Etiketlenmesi, M. Bilgin (Danışman) Tübitak 1507, 2024-2025
• Alana Özel Türkçe Büyük Dil Modeli ve Çevrimdışı Bilgi Sorgulama Altyapısı Geliştirme, M. Bilgin (Danışman) Tübitak 1507, 2024-2025
• Yapay Zekâ Destekli Meslek ve Beceri Sınıflandırma Projesi, M. Bilgin (Danışman) Tübitak 1007, 2024-2025
• Otobüslerde Üst Yapı Komponentlerinin Kontrolü için Siber Güvenlik Gereksinimlerine Uygun Kullanıcı Deneyimi Odaklı Sesli Komut Sistemi Geliştirilmesi, M. Bilgin (Danışman) Tübitak 1501, 2024-2025
• Derin Öğrenme Tabanlı Varlık İsmi Tanımlama (Vit) Aracı Geliştirme, M Bilgin (Danışman), Tübitak 2209
• Yapay Zekâ Temelli Türkçe Metin Normalizasyon Aracı, M Bilgin (Danışman), Tübitak 2209
• Derin Öğrenme Tabanlı Destekleyici Görsel Yardımıyla Türkçe Metin Özetleme, M Bilgin (Danışman), Tübitak 2209
• Türkçe sözel ifadelerden python dilindeki söz dizimsel ifadenin otomatik üretilmesi, M. Bilgin (Danışman), M. Bozdemir, BAP, 2022
• Wearable Robots for Augmentation, Assistance or Substitution of Human Motor Functions, M. Bilgin (Yönetim Komitesi Üyesi)  AB COST Projesi, 2018- 2022
• İşitme ve Konuşma Engelli Bireyler için Doğal Dil ve Görüntü İşleme Tabanlı Asistan Tasarımı ve Gerçekleştirilmesi, M.Bilgin (Danışman), Teknokent Projesi, 2020-2021
• Hareketli Veri Taşıyıcıları İçin Hareket Yönetimi Ve Kontrolü, M Bilgin (Araştırmacı), Tübitak 3501, 2018-2020.

Geliştirilen Araçlar

• Yakında Burada Yayınlanacak...

Eski Üyelerimiz

• Kaan Karaköse (Bilg.Müh.Yüksek Lisans Mezunu)
• Korhan Mutludoğan (Bilg.Müh.Yüksek Lisans Mezunu)
• Nisanur Bulut (Bilg.Müh.Yüksek Lisans Mezunu)
• Özlem Hakdağlı (Bilg.Müh.Yüksek Lisans Mezunu)
• Melek Güler (Bilg.Müh.Yüksek Lisans Mezunu)
• Melek Turan (Bilg.Müh. Yüksek Lisans Mezunu)